-Hoofstuk 53 -

DIE GEKWELDE BISKOP MARTIN. BOREM SE HARDE WAARSKUWING EN VERTREK. DIE EENSAME MARTIN.

Na hierdie ernstige woorde, begin Biskop Martin sy kop te krap en sê uiteindelik in `n ondertoon, asof aan homself: "Daar het jy dit! Ek het dit geweet, selfs in die hemel kan jy nie en mag jy nie op iemand staatmaak nie! Die Meester het reeds so te sê al die skatte van die hemel aan my geopenbaar en nou praat hierdie een asof ek die volgende oomblik in die hel kan beland. Wat `n pragtige beloning! Ek het hom waarskynlik gered van `n klein bietjie van die helse vuur en nou probeer hy hard om my na daardie mooi plek te stuur! Wel, is dit nie `n ongeëwenaarde vriendskap nie!"

(Biskop Martin, `n bietjie harder, aan Borem): "My liewe vriend, nou trek jy geleidelik die masker van jou gesig af en wys duidelik in watter hoedanigheid jy na my gestuur is. Alles reg, doen wat jy moet volgens jou instruksies en ek sal doen wat my gesonde verstand my sê. Dit is waar dat ek `n dom en miskien ook bose plan gehad het, want ek het ernstig bedoel om die Meester `n bietjie te trotseer, net om te sien wat met my in so `n geval sou gebeur; maar jy het deur my gesien en my plan in die wiele gery. Maar jy noem my `n duiwel en gereed vir die hel, waarvan die Meester, Wie klaarblyklik meer as jy is, nie `n ding van gesê het nie. Ek sal staatmaak op die Meester, nie op jou nie en sal doen wat die Meester vir my sê om dit te doen. Slegs op die wit tablet sal ek na jou luister, want die Meester het gesê dat jy my sal leer hoe om dit te gebruik. In al die ander sake sal ek na jou luister as ek wil, net soos voorheen. En jou dreigement mag jy vir jouself hou, want dit maak geen indruk op my nie, want ek is vir niks bang nie! Selfs voor die Meester, kies ek nie my woorde nie, maar sê wat ek dink en voel. Nou gaan ek terug na die saal en jy mag ook kom as jy wil, of jy kan doen soos jy wil. "Na hierdie woorde, begin Biskop Martin vinnig na die saal loop en Borem volg hom op `n vriendelike manier. Terug in die saal, sien Biskop Martin dadelik dat daar baie geskryf is op die tablet. Hy gaan nader en probeer lees wat daar geskryf is, maar tevergeefs, want hy is nie vertroud met die skrif nie wat ietwat lyk soos hiërogliewe. Hy begin weer sy humeur te verloor en sê: 

(Biskop Martin): "Hoekom kan die hemelse klerke nie `n skrif gebruik wat mens self kan lees sonder om `n tolk te roep nie? Om te skryf aan iemand in `n onbekende skrif is soos om Sjinees te praat met `n Duitser. Ek wonder waarvoor dit sou goed wees?"

(Hier onderbreek Borem hom): "Vir dieselfde ding, my vriend waarvoor die dogmatiese Latyn in die wêreld se ritueel goed is. Daar is ook niemand wat dit verstaan nie, behalwe dié wat hierdie heidense taal geleer het. Maar om seker te maak dat niemand, selfs nie eens die mense wat Latyn ken nie, verstaan wat die Latynse ritueel van die sogenaamde aanbidding bevat nie, word `n klomp lawaai gemaak tydens die mis met die orrel, tromme en trombone, terwyl die mis self slegs gemompel word. Sê, is dit nie ook absurd nie, hoe kan jy, `n man wat gewoond is aan sulke ongerymdhede, hoewel dit pontifikaal is, dan geïrriteerd raak as jy nie hierdie skrif nie met die eerste oogopslag kan lees nie? Kyk die tablet van naderby, miskien sal jy sommige Latynse frases opmerk wat mistiek vermeng is met die twaalf tekens van die sodiak. Kyk bo waar ek ten minste baie duidelik kan lees: "Dies ilia, dies iraer (Die dag, die dag van toorn)."

Nou kyk Biskop Martin die tablet van naderby, sien dieselfde en vra wat dit beteken.

(Borem): "Jy is `n geleerde in Latyn en moet in staat wees om dit te vertaal. Gaan net aan met lees. Daar is meer sulke frases aan die bokant. As jy klaar gelees het, kan jy vra." 

Biskop Martin fokus nou op die tablet en lees die woorde: "'Requiescant in pace, et lux perpetua luceat eis' (Mag hulle rus in vrede en die ewige lig op hulle skyn!) Ook:"Requiem aeternam dona eis, Domine! ' (Meester, gee hulle ewige rus!) En dan: "'Memento, homo, quia pulvis es et in pulverem reverterisV (Onthou, mens, dat jy stof is en sal terugkeer na stof!) En vele ander soortgelyke absurde sinne. Nadat hy almal gelees het, draai hy na Borem, natuurlik geïrriteerd en sê:

(Biskop Martin): "Wel, wat van al hierdie dinge? Wat beteken dit en waarom is dit hier geskryf? Is dit miskien bedoel as `n spotverwysing na die hoë amp wat ek op aarde beklee het?"

(Borem): "Ag nee, vriend, glad nie! Dit was alles slegs geskryf op die tablet om jou daarop te wys hoeveel dwaasheid jy nog in jou het. Daarom is jy nog steeds in jou boereklere wat jy geruil het vir jou biskop mantel kort na jou dood. Net jou jas is weg, wat jy vrywillig aan my gegee het toe ek naak was in die huis van die Meester. Jy onthou die geleentheid. Maar jy kan dit terugneem. Kyk, daar is dit onder die tablet, mooi skoongemaak en netjies gevou. Neem dit en trek dit aan sodat jy dit makliker kan vind om die omvang van jou dwaasheid te besef.

Selfs al het die Meester jou Sy oneindige barmhartigheid bewys deur jou te verlos van die gif van die bose, het jy nog steeds jou groot dwaasheid behou. As jy aanhou om dit te voed, kan dit tot volslae goddeloosheid lei en jou in `n vreeslike oordeel dompel. Maar weet dit: Tot jy nie ten volle wedergebore is uit die gees nie, is jy op geen manier veilig vir die hel nie. Maar om jou te help om so `n ramp te voorkom, moet jy op jou groot dwaasheid gewys word waaraan jy nog steeds vashou en waarvan die Meester self jou nie kan vrymaak sonder om jou onder dwang te plaas nie."

(Biskop Martin sê, denkend): "Goed, as dit die geval is, sal ek my jas aantrek dat ek nie soos `n portier lyk nie, maar ten minste soos `n eerlike boer. En dan, kan jy, superslim hemelse boekhandelaar, my sogenaamde dwaashede wys wat ek veronderstel is om te herken in die skrif op hierdie tablet. Ek kan egter nie sien hoe ek dit in die lig van die erns en die wysheid van hierdie frases kan herken, waarvan die outeurs die verhewe vroeë voorvaders is ‘wie se skoenrieme ons nie waardig is om los te maak nie’ of waarskynlik ooit sal wees nie."

(Borem): "Wel, luister dan! Waar en wat is die dag van wraak of oordeel? Wie sal vol toorn en oordeel wees? Glo jy dat God `n God van toorn en oordeel is? O, nee! God is die suiwerste en hoogste liefde verpersoonlik en Hy sê van Homself: "Ek het nie gekom om die wêreld te oordeel nie, maar om elkeen wat in My glo en My liefhet te red!” Die Meester praat nie van `n Oordeelsdag nie, maar dit begin vir elkeen met sy fisiese dood. Aan die ander kant, oor die veroordeling sê die Meester net dat elkeen in hom het wat hom sal veroordeel, naamlik Sy Woord. En as dit is wat die Meester sê, waar dan is jou onheilspellend 'Dies irae, dies ilia"? Dit moet regtig wees: "O, dag van my blote dwaasheid en my verblindende boosheid!"

(Biskop Martin): "As jy vertroud is met die interpretasie van hierdie tekste en na jou mening is daar geen universele laaste oordeel nie, hoe interpreteer jy dan dié tekste uit die Meester se eie mond wat dreigend die terugkeer van die Meester duidelik voorspel as `n onverbiddelike regter? En die Meester self noem as voorafgaande aanduidings van Sy koms, groot ellende, dood, hongersnood, oorloë, opstande, aardbewings, die verskyning van die teken van die Seun van die mens in die hemel, die opkoms en val van die Antichris, die verduistering van die son en die maan en die val van al die sterre uit die hemel. Hierna beskryf Hy die vreeslike voorbereidings vir die dag van oordeel en uiteindelik laasgenoemde self: Hoe die vervloekte ketters, hoere en egbrekers na die duiwel gestuur sal word, vergesel deur ontelbare weerligflitse wat uit die mond van die uitverkorenes en God se engele kom, as `n regverdige vloek aan al die gruwelike ketters soos jouself. Sê my, jou dapper verstandige boekhandelaar, hoe verklaar jy dit? As ek glo in hierdie woorde van God, is ek weer dom, dwaas en kwaadwillig?"

(Borem): "Geveinsde, hoe lank is dit sedert jy onwillig in die goddelikheid van Christus begin glo het, maar by die eerste effense versoeking val jy af, soos droë blare van `n boom? As jy gedurende jou hele lewe op aarde werklik geglo het in hierdie woorde van Christus, sou jy nou hier in `n heel ander kledingstuk gestaan het! Maar aangesien jy nie geglo het in die buitenste, letterlike betekenis van die Evangelie nie en ook nie in die innerlike, geestelike betekenis nie en nooit probeer het om dit te praktiseer nie, staan jy hier in oorpeinsing van al hierdie oneindige wonders van God en hoor die wysste onderrig uit Sy eie mond, maar is nog steeds dieselfde ou, onverbeterlike gek! Wie kan jou verstaan en wie wil jou lei? Want as jy eindelik geloof en sagmoedigheid toon, verander jy die volgende oomblik in `n wese in wie skynheiligheid staan as geloof en maar al te duidelik arrogansie en haat vir sagmoedigheid en liefde. Asof my onderrig enige waarde het vir jou! Ek ken jou te goed! Watter goed het die wysheid van die klein maanfilosoof jou gedoen? Ten spyte van die teenwoordigheid van die Meester, het jou woede gegroei hoe wyser die maanpriester, Piramah met jou gepraat het. As ek nou jou vraag beantwoord wat slegs jou trots sal voed, sal dit jou nie beter maak nie, net meer kwaad en dus nog erger! Solank jy so aanhou, sal ek jou nie op enige manier leer of onderrig nie! En om te verhoed om jou te kwel, sal ek jou nou verlaat in ooreenstemming met die Meester se wil. Jy is nou vry om te doen wat jy wil, maar onthou dit: Van hier af, is beide paaie oop vir jou - die een na die hemel sowel as die een na die hel, tesame met die ware interpretasie van die evangelie se verwysing na die einde van tyd!" Na hierdie woorde verdwyn Borem en biskop Martin word aan homself oorgelaat. Nou is dit van die grootste belang wat hy doen en hoe hy al die wysheid wat hy ontvang het toepas.

Biskop Martin roep angstig na Borem, maar tevergeefs. Hy roep ook na die Meester en na Petrus, maar daar is geen antwoord nie. Hy loop terug na die ingang van Mercurius, waardeur hy nog steeds die planeet kan sien, maar teen `n aansienlike afstand. Hy loop na die deur waardeur hy vroeër die kudde lammers gesien het, maar nou is daar niks behalwe die verlate veld waarop hy daardie pragtige trop vir die eerste keer gesien het, toe hy die lys met hul name gehad het. Hy loop van die een deur na die ander en sien deur hulle die son, die planete en die maan, maar alles op groot afstande, soos dit gesien word deur die mense op die aarde. Die saal is nog steeds dieselfde as voorheen - in die middel is die reeds bekende tablet en langsaan die astronomiese meganisme. Maar hierdie voorwerpe is nie volgens die smaak van ons biskop nie, sodat hy na die uitgang gaan met die voorneme om gou na die Meester se huis te gaan, maar ook dit het vir hom onsigbaar geraak. Aangesien hy dit nie kan sien nie en aangesien die klein tuintjie om sy huis redelik kaal en onaanloklik is, gaan hy moedeloos terug na sy huis toe, waar niks verander het nie. 

Daar staan hy vir `n rukkie bewegingloos voor die wit tablet wat leeg is aan die een kant en aan die ander kant nog steeds met die voorheen genoemde Latynse frases. Wanneer hy begin om verveeld te raak, beweeg hy `n paar treë vooruit, in die rigting van die astronomiese meganisme en begin weer om die aarde te bestudeer. Maar hy durf nie iets sê nie, want hy begin nou besef dat hy in `n ietwat moeilike situasie is.